Qobustan Bölgesinde Yıl Boyu İklim ve Hava Durumu Azerbaycan

Qobustan bölgesinde yazlar ılık, kurak ve açık ve kışlar uzun, çok soğuk, karlı ve parçalı bulutlu. Yıl içerisinde sıcaklık normalde -5°C ila 30°C arasında değişiklik gösterir ve nadiren -9°C altında ve 35°C üzerinde olur.

Turizm skorunagöre, ılık hava aktiviteleri açısından Qobustan ziyaretinde zamanı Haziran başından Eylül ortasına.

Sıcak mevsim 3,4 ay uzunluğundadır ve 28 Mayıs tarihinde başlayıp 9 Eylül tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 25°C üzerindedir. Qobustan bölgesindeki en sıcak ay Temmuz ayıdır; bu ayda ortalama yüksek sıcaklık 30°C iken düşük sıcaklık 16°C düzeyindedir.

Soğuk mevsim 3,8 ay uzunluğundadır ve 19 Kasım tarihinde başlayıp 13 Mart tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 8°C altındadır. Qobustan bölgesindeki en soğuk ay Ocak ayıdır; bu ayda ortalama düşük sıcaklık -5°C iken yüksek sıcaklık 3°C düzeyindedir.

Qobustan bölgesinde gökyüzünün bulutlarla kaplı olma durumu yüzdesinin ortalaması yıl boyunca önemli ölçüde mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Qobustan bölgesinde yılın gökyüzünün daha açık olduğu zamanı 25 Mayıs civarında başlar ve 4,3 ay boyunca sürüp 1 Ekim civarında sona erer.

Qobustan bölgesinde yılın en açık ayı Ağustos ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %94 oranında açıktır, çoğunlukla açıktır veya parçalı bulutludur.

Yılın daha bulutlu olan zamanı 1 Ekim civarında başlayıp 7,7 ay boyunca sürer ve 25 Mayıs civarında biter.

Qobustan bölgesinde yılın en bulutlu ayı Şubat ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %52 oranında kapalıdır veya çoğunlukla bulutludur.

Yağmurlu gün en az 1 milimetre sıvı veya sıvıya eşdeğer yağışın olduğu bir gündür. Qobustan bölgesinde yağmurlu gün ihtimali yıl boyunca değişiklik arz etmektedir.

Yağmurlu mevsim 8,7 ay boyunca 10 Eylül tarihinden 31 Mayıs tarihine kadar sürer ve herhangi bir günün yağmurlu olma ihtimali %10 oranından yüksektir. Qobustan bölgesinde en çok yağmurlu günün olduğu ay 4,7 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Ekim ayıdır.

Kurak sezon 31 Mayıs tarihinde başlayıp 10 Eylül tarihine kadar 3,3 ay sürer. Qobustan bölgesinde en az yağmurlu günün olduğu ay 1,4 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Temmuz ayıdır.

Yağışlı günler arasından, yalnızca yağmur, yalnızca kar veya bu ikisinin bir karışımını içeren günler arasında ayrım yapıyoruz. Bu kategorizasyona bağlı olarak Qobustan bölgesinde en yaygın yağış formu yıl boyunca değişiklik göstermektedir.

Yalnızca yağmur 21 Mart tarihinde başlayıp 23 Kasım tarihine kadar 8,1 ay boyunca en yaygın olandır. Qobustan bölgesinde yalnızca yağmurun en fazla sayıda gün olduğu ay Ekim olup, ortalama yağış 4,3 gün düzeyindedir.

Yalnızca kar 23 Kasım tarihinde başlayıp 21 Mart tarihine kadar 3,9 ay boyunca en yaygın olandır. Qobustan bölgesinde yalnızca karın en fazla sayıda gün olduğu ay Şubat olup, ortalama yağış 2,5 gün düzeyindedir.

Yağış miktarı

Yalnızca aylık toplamları değil, aylar içerisindeki varyasyonu da göstermek için yılın her bir gününü merkez alan hareketli 31 günlük dönemler üzerinden yağış miktarı gösterilmektedir. Qobustan aylık yağış miktarında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın yağmurlu dönemi en az 13 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 7,4 ay boyunca 8 Nisan tarihinden 22 Kasım tarihine sürmektedir. Qobustan bölgesinde en yağmurlu ay Ekim olup, ortalama yağış 24 milimetre düzeyindedir.

Yılın yağmursuz dönemi 22 Kasım tarihinden 8 Nisan tarihine kadar 4,6 ay boyunca sürmektedir. Qobustan bölgesinde en az yağmurlu ay Ocak olup, ortalama yağış 1 milimetre düzeyindedir.

Kar Yağışı

Yağmur miktarında olduğu gibi kar yağışını yılın her bir gününü merkez alan ve 31 günlük hareketli dönemlerle göz önünde bulunduruyoruz. Qobustan aylık kar yağışında önemli düzeyde mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın karlı dönemi en az 25 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 5,7 ay boyunca 23 Ekim tarihinden 13 Nisan tarihine sürmektedir. Qobustan bölgesinde en kar yağışlı ay Şubat olup, ortalama kar yağışı 130 milimetre düzeyindedir.

Yılın karsız dönemi 13 Nisan tarihinden 23 Ekim tarihine kadar 6,3 ay boyunca sürmektedir. Yılın en az kar yağışı 0 milimetre ortalama toplam birikmesiyle 20 Temmuz günü civarına denk gelmektedir.

Qobustan gün uzunluğu yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik arz etmektedir. 2024 yılında en kısa gün 21 Aralık tarihinde 9 saat 16 dakika gün ışığıyla gerçekleşirken en uzun günü ise 21 Haziran tarihinde 15 saat 5 dakika gün ışığıyla gerçekleşir.

En erken gün doğumu 14 Haziran tarihinde 05:13 saatindedir ve en geç gün doğumu ise 5 Ocak tarihinde 2 saat 55 dakika sonra 08:07 saatindedir. En erken gün batımı 8 Aralık tarihinde 17:17 saatinde ve en geç gün batımı 27 Haziran tarihinde 3 saat 2 dakika sonra 20:19 saatindedir.

2024 yılında Qobustan bölgesinde Yaz saati uygulaması (YSU) yapılmamaktadır.

Aşağıdaki rakam 2024 yılı için olan kilit ay verilerinin kısa bir temsilini sunmaktadır. Yatay eksen günü, dikey eksen günün saatini göstermektedir. Renkli alanlar ise ayın ufuk çizgisinin üstünde olduğu zamanları ifade etmektedir. Dikey gri çubuklar (yeni Aylar) ve mavi çubuklar (dolunaylar) kilit Ay evrelerini göstermektedir.

Nem rahatlık düzeyleri için çiylenme noktasını baz alınmıştır zira terin tenden buharlaşıp buharlaşmayacağını ve böylece vücudu serinletip serinletmeyeceğini belirlemektedir. Düşük çiylenme noktaları daha kuru hissi verirken yüksek çiylenme noktaları daha nemli hissi vermektedir. Gece ve gündüz arasında normalde önemli oranda değişiklik arz eden sıcaklıktan farklı olarak çiylenme noktası daha yavaş değişim gösterir ve böylece sıcaklık gece düşebiliyorken genelde bunaltıcı bir günün ardından bunaltıcı bir gece gelir.

Qobustan bölgesinde nem rahatlık düzeyinin bunaltıcı, basık veya dayanılmaz olduğu zaman yüzdesiyle ölçülen, hissedilen nem oranı yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik göstermez ve bütün yıl boyu %2 düzeyinin %2 artı veya eksi civarında kalır.

Bu bölümde yerden 10 metre yükseklikteki geniş alan saatlik ortalama rüzgar hızları tartışılmaktadır. Herhangi bir lokasyonda deneyimlenen rüzgar yerel topografyaya ve diğer faktörlere çok bağımlıdır ve anlık rüzgar hızı ve yönü saatlik ortalamalardan çok daha fazla değişkenlik göstermektedir.

Qobustan ortalama saatlik rüzgar hızı yıl boyunca hafif mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Yılın daha rüzgarlı olan dönemi 11,7 kilometre/saat düzeyinin üstünde ortalama rüzgar hızıyla 23 Haziran tarihinden 24 Eylül tarihine kadar 3,0 ay boyunca sürer. Qobustan bölgesinde yılın en rüzgarlı ayı Temmuz ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 13,0 kilometre/saat olmaktadır.

Yılın en sakin zamanı 24 Eylül tarihinden 23 Haziran tarihine kadar 9,0 ay boyunca sürmektedir. Qobustan bölgesinde yılın en sakin ayı Mayıs ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 10,2 kilometre/saat olmaktadır.

Qobustan bölgesindeki hakim ortalama saatlik rüzgar yönü yıl boyunca değişiklik göstermektedir.

Rüzgar genelde kuzey yönünden 28 Şubat tarihinden 22 Mart tarihine 3,3 hafta boyunca, 26 Mayıs tarihinden 2 Ekim tarihine 4,2 ay boyunca ve 23 Ekim tarihinden 10 Kasım tarihine 2,6 hafta boyunca en yüksek %47 ile 24 Temmuz tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde güney yönünden 22 Mart tarihinden 26 Mayıs tarihine 2,1 ay boyunca ve 2 Ekim tarihinden 23 Ekim tarihine 3,0 hafta boyunca en yüksek %32 ile 12 Mayıs tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde batı yönünden 10 Kasım tarihinden 28 Şubat tarihine 3,6 ay boyunca en yüksek %42 ile 1 Ocak tarihinde esmektedir.

Qobustan büyük bir su kitlesine yakın konumdadır (örneğin okyanus, deniz veya büyük bir göl gibi). Bu bölüm o su kütlesinin geniş alan ortalama yüzey sıcaklığına ilişkin rapor sunmaktadır.

Ortalama su sıcaklığı yıl boyunca aşırı mevsimsel değişiklikler göstermektedir.

Yılın su sıcaklığının daha ılık olduğu dönemi ortalama sıcaklığın 22°C düzeyinin üzerinde olduğu 24 Haziran tarihinden 23 Eylül tarihine kadar 3,0 ay boyunca sürer. Qobustan bölgesinde suyun en sıcak olduğu ay Ağustos ayıdır ve bu dönemde ortalama sıcaklık 25°C olmaktadır.

Yılın su sıcaklığının daha serin olduğu dönemi ortalama sıcaklığın 10°C düzeyinin altında olduğu 10 Aralık tarihinden 22 Nisan tarihine kadar 4,4 ay boyunca sürer. Qobustan bölgesinde suyun en serin olduğu ay Şubat ayıdır ve bu dönemde ortalama sıcaklık 7°C olmaktadır.

Havanın Qobustan bölgesinde yıl boyunca ne kadar iyi olduğunu ölçmek için iki seyahat skoru hesaplaması yapıyoruz.

Turizm skoru açık, yağmursuz günleri ve 18°C ila 27°C arasındaki hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak Qobustan bölgesini genel açık hava turist aktiviteleri açısından ziyaret etmek için en iyi zaman Haziran başından Eylül ortasına, en yüksek skoru alan ise Ağustos ayının üçüncü haftası.

Kumsal/havuz skoru açık, yağmursuz günleri ve 24°C ila 32°C arasında hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak, sıcak hava faaliyetleri açısından Qobustan ziyaretinin en iyi zamanı Temmuz başından Ağustos ortasına, en yüksek skoru alan ise Temmuz ayının üçüncü haftası.

Metodoloji

Analiz yapılan dönemde (1980 ila 2016 arasında) 08:00 ila 21:00 arasındaki her saatte hissedilen sıcaklık, bulut örtüsü ve toplam yağış için bağımsız skorlar hesaplanır. Bu skorlar tek bir saatlik bileşik skor olarak birleştirilmekte ve daha sonra günlere toplanmakta ve analiz dönemindeki tüm yıllar için ortalaması alınıp düzleştirilmektedir.

Bizim bulut örtüsü skorumuz tam açık gökyüzü için 10'dur ve neredeyse tamamen açık gökyüzü için 9 ve tamamen kapalı gökyüzü için 1 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Söz konusu saati merkez alan üç saatlik yağışa dayalı olan yağış skorumuz1 milimetre hiç yağış olmamasına 10 skoru vermektedir. Bu skor çok az yağış için 9 ve 1 milimetre ve daha fazlası yağış için 0 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Bizim turizm sıcaklık skorumuz 10°C altında hissedilen sıcaklıklar için 0, 18°C için doğrusal olarak 9'a, 24°C için 10'a yükseltmekte ve 27°C için doğrusal olarak 9'a ve 32°C daha sıcak dereceler için 1'e düşmektedir.

Bizim kumsal/havuz sıcaklık skorumuz 18°C altındaki hissedilen sıcaklıklar için 0, 24°C için doğrusal olarak 9'a ve 28°C için 10'a yükselmekte ve 32°C için doğrusal olarak 9'a ve 38°C ve daha yüksek dereceler için 1'e düşmektedir.

Yetiştirme sezonu tanımları dünya çapında farklılık gösterir ancak bu raporda yıl içerisinde (Kuzey Yarımküre için takvim yılı, Güney Yarımküre için ise 1 Temmuz tarihinden 30 Haziran tarihine kadar) en uzun ve sürekli donma dışı sıcaklı dönemleri (≥0°C) olarak tanımlanmaktadır.

Qobustan bölgesindeki yetiştirme sezonu normalde 6,8 ay boyunca (206 gün) yaklaşık 10 Nisan tarihinden 3 Kasım tarihine kadar sürer ve nadiren 22 Mart tarihinden önce veya 2 Mayıs tarihinden sonra başlayıp nadiren 13 Ekim tarihinden önce veya 20 Kasım tarihinden sonra sona erer.

Yetiştirme derecesi günleri bitki ve hayvan gelişimini tahmin etmede kullanılan yıllık bir ısı birikme ölçeğidir ve maksimum bir sıcaklık düzeyinin üzerindeki herhangi bir fazlalığı göz ardı ederek baz bir sıcaklık üzerindeki sıcaklık entegrali olarak tanımlanmaktadır. Bu raporda taban 10°C tavan ise 30°C olarak kabul edilmektedir.

Yalnızca yetiştirme derecesi günlerine dayanarak, Qobustan bölgesinde bahar çiçekleri ilk 21 Nisan civarında ortaya çıkarken nadiren 7 Nisan tarihinden önce veya 4 Mayıs tarihinden sonra çıkar.

Bu bölüm geniş bir alan üzerinde yüzeye ulaşan toplam günlük kısa dalga güneş enerjisini ele almaktadır ve bunu yaparken günün uzunluğu, Güneşin ufuk çizgisi üstündeki yüksekliği, bulut ve diğer atmosferik bileşenler tarafından emilim üzerinde mevsimsel etkileri göz önünde bulundurmaktadır. Kısa dalga radyasyonu görünür ışın ve ultraviyole radyasyon içermektedir.

Ortalama günlük kısa dalga güneş enerjisi yıl boyunca aşırı mevsimsel değişiklikler gösterir.

Yılın daha güneşli olan dönemi metrekare başına 6,4 kWh düzeyinin üstünde günlük ortalama olay kısa dalga enerjisiyle 10 Mayıs tarihinden 20 Ağustos tarihine kadar 3,3 ay boyunca sürer. Qobustan bölgesinde en güneşli ay Haziran ayıdır ve bu dönemde ortalama 7,5 kWh olmaktadır.

Yılın daha karanlık olan dönemi metrekare başına 3,0 kWh düzeyinin altında günlük ortalama kısa dalga enerjisiyle 25 Ekim tarihinden 14 Şubat tarihine kadar 3,6 ay boyunca sürer. Qobustan bölgesinde en karanlık ay Aralık ayıdır ve bu dönemde ortalama 1,9 kWh olmaktadır.

Bu rapor için Qobustan bölgesi coğrafi koordinatları 40,534° enlem, 48,928° boylam ve 771 m yüksekliktir.

Qobustan bölgesinin 3 kilometre çapındaki topoğrafyada yükseklik açısından çok önemli miktarda varyasyon bulunur ve maksimum yükseklik değişimi 307 metre iken ve deniz seviyesinden ortalama yüksekliği ise 817 metre kadardır. 16 kilometre çapında çok önemli miktarda varyasyon gösterir (941 metre). 80 kilometre çapında büyük miktarda varyasyon gösterir (3.666 metre).

Qobustan bölgesinin 3 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%44), çayır (%22), ağaçlar (%18) ve çalılık (%16) ile kaplıyken, 16 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%34) ve çayır (%22) ile ve 80 kilometre yakınındaki alan ise ekili arazi (%20) ve su (%16) ile kaplıdır.