Tayan Bölgesinde Yıl Boyu İklim ve Hava Durumu Kırgızistan

Tayan bölgesinde yazlar ılık, kurak ve açık ve kışlar dondurucu, karlı ve parçalı bulutlu. Yıl içerisinde sıcaklık normalde -9°C ila 28°C arasında değişiklik gösterir ve nadiren -14°C altında ve 31°C üzerinde olur.

Turizm skorunagöre, ılık hava aktiviteleri açısından Tayan ziyaretinde zamanı Haziran ortasından Ağustos sonuna.

Ilık mevsim 3,8 ay uzunluğundadır ve 24 Mayıs tarihinde başlayıp 17 Eylül tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 22°C üzerindedir. Tayan bölgesindeki en sıcak ay Temmuz ayıdır; bu ayda ortalama yüksek sıcaklık 27°C iken düşük sıcaklık 15°C düzeyindedir.

Soğuk mevsim 3,2 ay uzunluğundadır ve 26 Kasım tarihinde başlayıp 2 Mart tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 5°C altındadır. Tayan bölgesindeki en soğuk ay Ocak ayıdır; bu ayda ortalama düşük sıcaklık -8°C iken yüksek sıcaklık 0°C düzeyindedir.

Tayan bölgesinde gökyüzünün bulutlarla kaplı olma durumu yüzdesinin ortalaması yıl boyunca aşırı mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Tayan bölgesinde yılın gökyüzünün daha açık olduğu zamanı 27 Mayıs civarında başlar ve 4,7 ay boyunca sürüp 17 Ekim civarında sona erer.

Tayan bölgesinde yılın en açık ayı Ağustos ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %96 oranında açıktır, çoğunlukla açıktır veya parçalı bulutludur.

Yılın daha bulutlu olan zamanı 17 Ekim civarında başlayıp 7,3 ay boyunca sürer ve 27 Mayıs civarında biter.

Tayan bölgesinde yılın en bulutlu ayı Şubat ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %62 oranında kapalıdır veya çoğunlukla bulutludur.

Yağmurlu gün en az 1 milimetre sıvı veya sıvıya eşdeğer yağışın olduğu bir gündür. Tayan bölgesinde yağmurlu gün ihtimali yıl boyunca değişiklik arz etmektedir.

Yağmurlu mevsim 7,4 ay boyunca 18 Ekim tarihinden 1 Haziran tarihine kadar sürer ve herhangi bir günün yağmurlu olma ihtimali %7 oranından yüksektir. Tayan bölgesinde en çok yağmurlu günün olduğu ay 3,4 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Mart ayıdır.

Kurak sezon 1 Haziran tarihinde başlayıp 18 Ekim tarihine kadar 4,5 ay sürer. Tayan bölgesinde en az yağmurlu günün olduğu ay 0,5 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Ağustos ayıdır.

Yağışlı günler arasından, yalnızca yağmur, yalnızca kar veya bu ikisinin bir karışımını içeren günler arasında ayrım yapıyoruz. Bu kategorizasyona bağlı olarak Tayan bölgesinde en yaygın yağış formu yıl boyunca değişiklik göstermektedir.

Yalnızca yağmur 16 Şubat tarihinde başlayıp 18 Aralık tarihine kadar 10 ay boyunca en yaygın olandır. Tayan bölgesinde yalnızca yağmurun en fazla sayıda gün olduğu ay Mayıs olup, ortalama yağış 2,7 gün düzeyindedir.

Yalnızca kar 18 Aralık tarihinde başlayıp 16 Şubat tarihine kadar 2,0 ay boyunca en yaygın olandır. Tayan bölgesinde yalnızca karın en fazla sayıda gün olduğu ay Ocak olup, ortalama yağış 1,7 gün düzeyindedir.

Yağış miktarı

Yalnızca aylık toplamları değil, aylar içerisindeki varyasyonu da göstermek için yılın her bir gününü merkez alan hareketli 31 günlük dönemler üzerinden yağış miktarı gösterilmektedir. Tayan aylık yağış miktarında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Tayan bölgesinde yıl boyu yağan yağmur. Tayan bölgesinde en yağmurlu ay Nisan olup, ortalama yağış 12 milimetre düzeyindedir.

Tayan bölgesinde en az yağmurlu ay Ağustos olup, ortalama yağış 1 milimetre düzeyindedir.

Kar Yağışı

Yağmur miktarında olduğu gibi kar yağışını yılın her bir gününü merkez alan ve 31 günlük hareketli dönemlerle göz önünde bulunduruyoruz. Tayan aylık kar yağışında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın karlı dönemi en az 25 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 3,6 ay boyunca 22 Kasım tarihinden 10 Mart tarihine sürmektedir. Tayan bölgesinde en kar yağışlı ay Ocak olup, ortalama kar yağışı 61 milimetre düzeyindedir.

Yılın karsız dönemi 10 Mart tarihinden 22 Kasım tarihine kadar 8,4 ay boyunca sürmektedir. Yılın en az kar yağışı 0 milimetre ortalama toplam birikmesiyle 17 Temmuz günü civarına denk gelmektedir.

Tayan gün uzunluğu yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik arz etmektedir. 2024 yılında en kısa gün 21 Aralık tarihinde 9 saat 20 dakika gün ışığıyla gerçekleşirken en uzun günü ise 21 Haziran tarihinde 15 saat 0 dakika gün ışığıyla gerçekleşir.

En erken gün doğumu 14 Haziran tarihinde 05:46 saatindedir ve en geç gün doğumu ise 6 Ocak tarihinde 2 saat 51 dakika sonra 08:37 saatindedir. En erken gün batımı 7 Aralık tarihinde 17:50 saatinde ve en geç gün batımı 27 Haziran tarihinde 2 saat 58 dakika sonra 20:48 saatindedir.

2024 yılında Tayan bölgesinde Yaz saati uygulaması (YSU) yapılmamaktadır.

Aşağıdaki rakam 2024 yılı için olan kilit ay verilerinin kısa bir temsilini sunmaktadır. Yatay eksen günü, dikey eksen günün saatini göstermektedir. Renkli alanlar ise ayın ufuk çizgisinin üstünde olduğu zamanları ifade etmektedir. Dikey gri çubuklar (yeni Aylar) ve mavi çubuklar (dolunaylar) kilit Ay evrelerini göstermektedir.

Nem rahatlık düzeyleri için çiylenme noktasını baz alınmıştır zira terin tenden buharlaşıp buharlaşmayacağını ve böylece vücudu serinletip serinletmeyeceğini belirlemektedir. Düşük çiylenme noktaları daha kuru hissi verirken yüksek çiylenme noktaları daha nemli hissi vermektedir. Gece ve gündüz arasında normalde önemli oranda değişiklik arz eden sıcaklıktan farklı olarak çiylenme noktası daha yavaş değişim gösterir ve böylece sıcaklık gece düşebiliyorken genelde bunaltıcı bir günün ardından bunaltıcı bir gece gelir.

Tayan bölgesinde nem rahatlık düzeyinin bunaltıcı, basık veya dayanılmaz olduğu zaman yüzdesiyle ölçülen, hissedilen nem oranı yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik göstermez ve yıl boyu %0 düzeyiyle neredeyse sabit kalır.

Bu bölümde yerden 10 metre yükseklikteki geniş alan saatlik ortalama rüzgar hızları tartışılmaktadır. Herhangi bir lokasyonda deneyimlenen rüzgar yerel topografyaya ve diğer faktörlere çok bağımlıdır ve anlık rüzgar hızı ve yönü saatlik ortalamalardan çok daha fazla değişkenlik göstermektedir.

Tayan ortalama saatlik rüzgar hızı yıl boyunca hafif mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Yılın daha rüzgarlı olan dönemi 10,1 kilometre/saat düzeyinin üstünde ortalama rüzgar hızıyla 17 Mayıs tarihinden 14 Eylül tarihine kadar 3,9 ay boyunca sürer. Tayan bölgesinde yılın en rüzgarlı ayı Temmuz ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 11,1 kilometre/saat olmaktadır.

Yılın en sakin zamanı 14 Eylül tarihinden 17 Mayıs tarihine kadar 8,1 ay boyunca sürmektedir. Tayan bölgesinde yılın en sakin ayı Ekim ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 9,2 kilometre/saat olmaktadır.

Tayan bölgesindeki hakim ortalama saatlik rüzgar yönü yıl boyunca değişiklik göstermektedir.

Rüzgar genelde batı yönünden 21 Nisan tarihinden 26 Mayıs tarihine 1,2 ay boyunca ve 2 Temmuz tarihinden 25 Temmuz tarihine 3,3 hafta boyunca en yüksek %42 ile 8 Mayıs tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde güney yönünden 26 Mayıs tarihinden 2 Temmuz tarihine 1,2 ay boyunca ve 25 Temmuz tarihinden 21 Nisan tarihine 8,9 ay boyunca en yüksek %39 ile 6 Haziran tarihinde esmektedir.

Havanın Tayan bölgesinde yıl boyunca ne kadar iyi olduğunu ölçmek için iki seyahat skoru hesaplaması yapıyoruz.

Turizm skoru açık, yağmursuz günleri ve 18°C ila 27°C arasındaki hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak Tayan bölgesini genel açık hava turist aktiviteleri açısından ziyaret etmek için en iyi zaman Haziran ortasından Ağustos sonuna, en yüksek skoru alan ise Temmuz ayının üçüncü haftası.

Kumsal/havuz skoru açık, yağmursuz günleri ve 24°C ila 32°C arasında hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak, sıcak hava faaliyetleri açısından Tayan ziyaretinin en iyi zamanı Haziran sonundan Ağustos ortasına, en yüksek skoru alan ise Temmuz ayının üçüncü haftası.

Metodoloji

Analiz yapılan dönemde (1980 ila 2016 arasında) 08:00 ila 21:00 arasındaki her saatte hissedilen sıcaklık, bulut örtüsü ve toplam yağış için bağımsız skorlar hesaplanır. Bu skorlar tek bir saatlik bileşik skor olarak birleştirilmekte ve daha sonra günlere toplanmakta ve analiz dönemindeki tüm yıllar için ortalaması alınıp düzleştirilmektedir.

Bizim bulut örtüsü skorumuz tam açık gökyüzü için 10'dur ve neredeyse tamamen açık gökyüzü için 9 ve tamamen kapalı gökyüzü için 1 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Söz konusu saati merkez alan üç saatlik yağışa dayalı olan yağış skorumuz1 milimetre hiç yağış olmamasına 10 skoru vermektedir. Bu skor çok az yağış için 9 ve 1 milimetre ve daha fazlası yağış için 0 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Bizim turizm sıcaklık skorumuz 10°C altında hissedilen sıcaklıklar için 0, 18°C için doğrusal olarak 9'a, 24°C için 10'a yükseltmekte ve 27°C için doğrusal olarak 9'a ve 32°C daha sıcak dereceler için 1'e düşmektedir.

Bizim kumsal/havuz sıcaklık skorumuz 18°C altındaki hissedilen sıcaklıklar için 0, 24°C için doğrusal olarak 9'a ve 28°C için 10'a yükselmekte ve 32°C için doğrusal olarak 9'a ve 38°C ve daha yüksek dereceler için 1'e düşmektedir.

Yetiştirme sezonu tanımları dünya çapında farklılık gösterir ancak bu raporda yıl içerisinde (Kuzey Yarımküre için takvim yılı, Güney Yarımküre için ise 1 Temmuz tarihinden 30 Haziran tarihine kadar) en uzun ve sürekli donma dışı sıcaklı dönemleri (≥0°C) olarak tanımlanmaktadır.

Tayan bölgesindeki yetiştirme sezonu normalde 6,8 ay boyunca (206 gün) yaklaşık 31 Mart tarihinden 24 Ekim tarihine kadar sürer ve nadiren 13 Mart tarihinden önce veya 20 Nisan tarihinden sonra başlayıp nadiren 4 Ekim tarihinden önce veya 13 Kasım tarihinden sonra sona erer.

Yetiştirme derecesi günleri bitki ve hayvan gelişimini tahmin etmede kullanılan yıllık bir ısı birikme ölçeğidir ve maksimum bir sıcaklık düzeyinin üzerindeki herhangi bir fazlalığı göz ardı ederek baz bir sıcaklık üzerindeki sıcaklık entegrali olarak tanımlanmaktadır. Bu raporda taban 10°C tavan ise 30°C olarak kabul edilmektedir.

Yalnızca yetiştirme derecesi günlerine dayanarak, Tayan bölgesinde bahar çiçekleri ilk 18 Nisan civarında ortaya çıkarken nadiren 10 Nisan tarihinden önce veya 1 Mayıs tarihinden sonra çıkar.

Bu bölüm geniş bir alan üzerinde yüzeye ulaşan toplam günlük kısa dalga güneş enerjisini ele almaktadır ve bunu yaparken günün uzunluğu, Güneşin ufuk çizgisi üstündeki yüksekliği, bulut ve diğer atmosferik bileşenler tarafından emilim üzerinde mevsimsel etkileri göz önünde bulundurmaktadır. Kısa dalga radyasyonu görünür ışın ve ultraviyole radyasyon içermektedir.

Ortalama günlük kısa dalga güneş enerjisi yıl boyunca aşırı mevsimsel değişiklikler gösterir.

Yılın daha güneşli olan dönemi metrekare başına 6,9 kWh düzeyinin üstünde günlük ortalama olay kısa dalga enerjisiyle 23 Mayıs tarihinden 31 Ağustos tarihine kadar 3,3 ay boyunca sürer. Tayan bölgesinde en güneşli ay Temmuz ayıdır ve bu dönemde ortalama 8,0 kWh olmaktadır.

Yılın daha karanlık olan dönemi metrekare başına 3,4 kWh düzeyinin altında günlük ortalama kısa dalga enerjisiyle 31 Ekim tarihinden 16 Şubat tarihine kadar 3,6 ay boyunca sürer. Tayan bölgesinde en karanlık ay Aralık ayıdır ve bu dönemde ortalama 2,2 kWh olmaktadır.

Bu rapor için Tayan bölgesi coğrafi koordinatları 39,903° enlem, 71,108° boylam ve 1.279 m yüksekliktir.

Tayan bölgesinin 3 kilometre çapındaki topoğrafyada yükseklik açısından aşırı varyasyon bulunur ve maksimum yükseklik değişimi 1.238 metre iken ve deniz seviyesinden ortalama yüksekliği ise 1.419 metre kadardır. 16 kilometre çapında ayrıca aşırı varyasyon gösterir (2.974 metre). 80 kilometre çapında ayrıca aşırı varyasyon gösterir (5.259 metre).

Tayan bölgesinin 3 kilometre yakınındaki alan seyrek bitki örtüsü (%31), çıplak arazi (%25), ekili arazi (%18) ve çayır (%11) ile kaplıyken, 16 kilometre yakınındaki alan çıplak arazi (%46) ve seyrek bitki örtüsü (%24) ile ve 80 kilometre yakınındaki alan ise çıplak arazi (%54) ve ekili arazi (%14) ile kaplıdır.