Çay Bölgesinde Yıl Boyu İklim ve Hava Durumu Türkiye

Çay bölgesinde yazlar ılık, kurak ve açık ve kışlar çok soğuk, karlı ve parçalı bulutlu. Yıl içerisinde sıcaklık normalde -4°C ila 30°C arasında değişiklik gösterir ve nadiren -11°C altında ve 34°C üzerinde olur.

Kumsal/havuz skoruna göre, sıcak hava aktiviteleri açısından Çay ziyaretinde yılın en iyi zamanı Temmuz başından Ağustos sonuna

Sıcak mevsim 3,2 ay uzunluğundadır ve 10 Haziran tarihinde başlayıp 17 Eylül tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 24°C üzerindedir. Çay bölgesindeki en sıcak ay Temmuz ayıdır; bu ayda ortalama yüksek sıcaklık 29°C iken düşük sıcaklık 15°C düzeyindedir.

Soğuk mevsim 3,5 ay uzunluğundadır ve 27 Kasım tarihinde başlayıp 9 Mart tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 9°C altındadır. Çay bölgesindeki en soğuk ay Ocak ayıdır; bu ayda ortalama düşük sıcaklık -3°C iken yüksek sıcaklık 4°C düzeyindedir.

Çay bölgesinde gökyüzünün bulutlarla kaplı olma durumu yüzdesinin ortalaması yıl boyunca önemli ölçüde mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Çay bölgesinde yılın gökyüzünün daha açık olduğu zamanı 28 Mayıs civarında başlar ve 4,2 ay boyunca sürüp 3 Ekim civarında sona erer.

Çay bölgesinde yılın en açık ayı Ağustos ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %97 oranında açıktır, çoğunlukla açıktır veya parçalı bulutludur.

Yılın daha bulutlu olan zamanı 3 Ekim civarında başlayıp 7,8 ay boyunca sürer ve 28 Mayıs civarında biter.

Çay bölgesinde yılın en bulutlu ayı Aralık ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %49 oranında kapalıdır veya çoğunlukla bulutludur.

Yağmurlu gün en az 1 milimetre sıvı veya sıvıya eşdeğer yağışın olduğu bir gündür. Çay bölgesinde yağmurlu gün ihtimali yıl boyunca değişiklik arz etmektedir.

Yağmurlu mevsim 8,0 ay boyunca 14 Ekim tarihinden 14 Haziran tarihine kadar sürer ve herhangi bir günün yağmurlu olma ihtimali %14 oranından yüksektir. Çay bölgesinde en çok yağmurlu günün olduğu ay 6,3 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Nisan ayıdır.

Kurak sezon 14 Haziran tarihinde başlayıp 14 Ekim tarihine kadar 4,0 ay sürer. Çay bölgesinde en az yağmurlu günün olduğu ay 1,9 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Ağustos ayıdır.

Yağışlı günler arasından, yalnızca yağmur, yalnızca kar veya bu ikisinin bir karışımını içeren günler arasında ayrım yapıyoruz. Çay bölgesinde yalnızca yağmurun en fazla sayıda gün olduğu ay Nisan olup, ortalama yağış 6,2 gün düzeyindedir. Bu kategorizasyona dayanarak yıl boyunca görülen en yaygın yağış formu yalnızca yağmur olup 14 Nisan tarihinde %21 ile en yüksek olmaktadır.

Yağış miktarı

Yalnızca aylık toplamları değil, aylar içerisindeki varyasyonu da göstermek için yılın her bir gününü merkez alan hareketli 31 günlük dönemler üzerinden yağış miktarı gösterilmektedir. Çay aylık yağış miktarında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın yağmurlu dönemi en az 13 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 9,7 ay boyunca 15 Eylül tarihinden 5 Temmuz tarihine sürmektedir. Çay bölgesinde en yağmurlu ay Nisan olup, ortalama yağış 34 milimetre düzeyindedir.

Yılın yağmursuz dönemi 5 Temmuz tarihinden 15 Eylül tarihine kadar 2,3 ay boyunca sürmektedir. Çay bölgesinde en az yağmurlu ay Ağustos olup, ortalama yağış 10 milimetre düzeyindedir.

Kar Yağışı

Yağmur miktarında olduğu gibi kar yağışını yılın her bir gününü merkez alan ve 31 günlük hareketli dönemlerle göz önünde bulunduruyoruz. Çay aylık kar yağışında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın karlı dönemi en az 25 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 3,5 ay boyunca 2 Aralık tarihinden 17 Mart tarihine sürmektedir. Çay bölgesinde en kar yağışlı ay Ocak olup, ortalama kar yağışı 82 milimetre düzeyindedir.

Yılın karsız dönemi 17 Mart tarihinden 2 Aralık tarihine kadar 8,5 ay boyunca sürmektedir. Yılın en az kar yağışı 0 milimetre ortalama toplam birikmesiyle 29 Temmuz günü civarına denk gelmektedir.

Çay gün uzunluğu yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik arz etmektedir. 2024 yılında en kısa gün 21 Aralık tarihinde 9 saat 28 dakika gün ışığıyla gerçekleşirken en uzun günü ise 20 Haziran tarihinde 14 saat 52 dakika gün ışığıyla gerçekleşir.

En erken gün doğumu 13 Haziran tarihinde 05:30 saatindedir ve en geç gün doğumu ise 6 Ocak tarihinde 2 saat 43 dakika sonra 08:13 saatindedir. En erken gün batımı 7 Aralık tarihinde 17:34 saatinde ve en geç gün batımı 27 Haziran tarihinde 2 saat 50 dakika sonra 20:24 saatindedir.

2024 yılında Çay bölgesinde Yaz saati uygulaması (YSU) yapılmamaktadır.

Aşağıdaki rakam 2024 yılı için olan kilit ay verilerinin kısa bir temsilini sunmaktadır. Yatay eksen günü, dikey eksen günün saatini göstermektedir. Renkli alanlar ise ayın ufuk çizgisinin üstünde olduğu zamanları ifade etmektedir. Dikey gri çubuklar (yeni Aylar) ve mavi çubuklar (dolunaylar) kilit Ay evrelerini göstermektedir.

Nem rahatlık düzeyleri için çiylenme noktasını baz alınmıştır zira terin tenden buharlaşıp buharlaşmayacağını ve böylece vücudu serinletip serinletmeyeceğini belirlemektedir. Düşük çiylenme noktaları daha kuru hissi verirken yüksek çiylenme noktaları daha nemli hissi vermektedir. Gece ve gündüz arasında normalde önemli oranda değişiklik arz eden sıcaklıktan farklı olarak çiylenme noktası daha yavaş değişim gösterir ve böylece sıcaklık gece düşebiliyorken genelde bunaltıcı bir günün ardından bunaltıcı bir gece gelir.

Çay bölgesinde nem rahatlık düzeyinin bunaltıcı, basık veya dayanılmaz olduğu zaman yüzdesiyle ölçülen, hissedilen nem oranı yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik göstermez ve yıl boyu %0 düzeyiyle neredeyse sabit kalır.

Bu bölümde yerden 10 metre yükseklikteki geniş alan saatlik ortalama rüzgar hızları tartışılmaktadır. Herhangi bir lokasyonda deneyimlenen rüzgar yerel topografyaya ve diğer faktörlere çok bağımlıdır ve anlık rüzgar hızı ve yönü saatlik ortalamalardan çok daha fazla değişkenlik göstermektedir.

Çay ortalama saatlik rüzgar hızı yıl boyunca hafif mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Yılın daha rüzgarlı olan dönemi 12,3 kilometre/saat düzeyinin üstünde ortalama rüzgar hızıyla 29 Kasım tarihinden 23 Nisan tarihine kadar 4,8 ay boyunca sürer. Çay bölgesinde yılın en rüzgarlı ayı Şubat ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 14,0 kilometre/saat olmaktadır.

Yılın en sakin zamanı 23 Nisan tarihinden 29 Kasım tarihine kadar 7,2 ay boyunca sürmektedir. Çay bölgesinde yılın en sakin ayı Eylül ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 10,6 kilometre/saat olmaktadır.

Çay bölgesindeki hakim ortalama saatlik rüzgar yönü yıl boyunca değişiklik göstermektedir.

Rüzgar genelde batı yönünden 19 Mart tarihinden 2 Mayıs tarihine 1,5 ay boyunca en yüksek %35 ile 16 Nisan tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde kuzey yönünden 2 Mayıs tarihinden 29 Ekim tarihine 5,9 ay boyunca en yüksek %61 ile 9 Temmuz tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde güney yönünden 29 Ekim tarihinden 19 Mart tarihine 4,7 ay boyunca en yüksek %41 ile 1 Ocak tarihinde esmektedir.

Havanın Çay bölgesinde yıl boyunca ne kadar iyi olduğunu ölçmek için iki seyahat skoru hesaplaması yapıyoruz.

Turizm skoru açık, yağmursuz günleri ve 18°C ila 27°C arasındaki hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak Çay bölgesini genel açık hava turist aktiviteleri açısından ziyaret etmek için en iyi zaman Haziran başından Eylül ortasına, en yüksek skoru alan ise Ağustos ayının üçüncü haftası.

Kumsal/havuz skoru açık, yağmursuz günleri ve 24°C ila 32°C arasında hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak, sıcak hava faaliyetleri açısından Çay ziyaretinin en iyi zamanı Temmuz başından Ağustos sonuna, en yüksek skoru alan ise Ağustos ayının ilk haftası.

Metodoloji

Analiz yapılan dönemde (1980 ila 2016 arasında) 08:00 ila 21:00 arasındaki her saatte hissedilen sıcaklık, bulut örtüsü ve toplam yağış için bağımsız skorlar hesaplanır. Bu skorlar tek bir saatlik bileşik skor olarak birleştirilmekte ve daha sonra günlere toplanmakta ve analiz dönemindeki tüm yıllar için ortalaması alınıp düzleştirilmektedir.

Bizim bulut örtüsü skorumuz tam açık gökyüzü için 10'dur ve neredeyse tamamen açık gökyüzü için 9 ve tamamen kapalı gökyüzü için 1 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Söz konusu saati merkez alan üç saatlik yağışa dayalı olan yağış skorumuz1 milimetre hiç yağış olmamasına 10 skoru vermektedir. Bu skor çok az yağış için 9 ve 1 milimetre ve daha fazlası yağış için 0 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Bizim turizm sıcaklık skorumuz 10°C altında hissedilen sıcaklıklar için 0, 18°C için doğrusal olarak 9'a, 24°C için 10'a yükseltmekte ve 27°C için doğrusal olarak 9'a ve 32°C daha sıcak dereceler için 1'e düşmektedir.

Bizim kumsal/havuz sıcaklık skorumuz 18°C altındaki hissedilen sıcaklıklar için 0, 24°C için doğrusal olarak 9'a ve 28°C için 10'a yükselmekte ve 32°C için doğrusal olarak 9'a ve 38°C ve daha yüksek dereceler için 1'e düşmektedir.

Yetiştirme sezonu tanımları dünya çapında farklılık gösterir ancak bu raporda yıl içerisinde (Kuzey Yarımküre için takvim yılı, Güney Yarımküre için ise 1 Temmuz tarihinden 30 Haziran tarihine kadar) en uzun ve sürekli donma dışı sıcaklı dönemleri (≥0°C) olarak tanımlanmaktadır.

Çay bölgesindeki yetiştirme sezonu normalde 6,8 ay boyunca (209 gün) yaklaşık 8 Nisan tarihinden 2 Kasım tarihine kadar sürer ve nadiren 14 Mart tarihinden önce veya 3 Mayıs tarihinden sonra başlayıp nadiren 15 Ekim tarihinden önce veya 20 Kasım tarihinden sonra sona erer.

Yetiştirme derecesi günleri bitki ve hayvan gelişimini tahmin etmede kullanılan yıllık bir ısı birikme ölçeğidir ve maksimum bir sıcaklık düzeyinin üzerindeki herhangi bir fazlalığı göz ardı ederek baz bir sıcaklık üzerindeki sıcaklık entegrali olarak tanımlanmaktadır. Bu raporda taban 10°C tavan ise 30°C olarak kabul edilmektedir.

Yalnızca yetiştirme derecesi günlerine dayanarak, Çay bölgesinde bahar çiçekleri ilk 11 Nisan civarında ortaya çıkarken nadiren 29 Mart tarihinden önce veya 27 Nisan tarihinden sonra çıkar.

Bu bölüm geniş bir alan üzerinde yüzeye ulaşan toplam günlük kısa dalga güneş enerjisini ele almaktadır ve bunu yaparken günün uzunluğu, Güneşin ufuk çizgisi üstündeki yüksekliği, bulut ve diğer atmosferik bileşenler tarafından emilim üzerinde mevsimsel etkileri göz önünde bulundurmaktadır. Kısa dalga radyasyonu görünür ışın ve ultraviyole radyasyon içermektedir.

Ortalama günlük kısa dalga güneş enerjisi yıl boyunca aşırı mevsimsel değişiklikler gösterir.

Yılın daha güneşli olan dönemi metrekare başına 7,1 kWh düzeyinin üstünde günlük ortalama olay kısa dalga enerjisiyle 17 Mayıs tarihinden 25 Ağustos tarihine kadar 3,2 ay boyunca sürer. Çay bölgesinde en güneşli ay Temmuz ayıdır ve bu dönemde ortalama 8,2 kWh olmaktadır.

Yılın daha karanlık olan dönemi metrekare başına 3,4 kWh düzeyinin altında günlük ortalama kısa dalga enerjisiyle 1 Kasım tarihinden 13 Şubat tarihine kadar 3,4 ay boyunca sürer. Çay bölgesinde en karanlık ay Aralık ayıdır ve bu dönemde ortalama 2,2 kWh olmaktadır.

Bu rapor için Çay bölgesi coğrafi koordinatları 38,592° enlem, 31,029° boylam ve 1.039 m yüksekliktir.

Çay bölgesinin 3 kilometre çapındaki topoğrafyada yükseklik açısından büyük miktarda varyasyon bulunur ve maksimum yükseklik değişimi 768 metre iken ve deniz seviyesinden ortalama yüksekliği ise 1.128 metre kadardır. 16 kilometre çapında büyük miktarda varyasyon gösterir (1.631 metre). 80 kilometre çapında ayrıca aşırı varyasyon gösterir (1.958 metre).

Çay bölgesinin 3 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%47) ve ağaçlar (%45) ile kaplıyken, 16 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%44) ve ağaçlar (%19) ile ve 80 kilometre yakınındaki alan ise ekili arazi (%45) ve çayır (%19) ile kaplıdır.