Haçmaz Bölgesinde Yıl Boyu İklim ve Hava Durumu Azerbaycan

Haçmaz bölgesinde yazlar ılık, nemli, kurak ve az bulutlu ve kışlar uzun, çok soğuk, karlı ve parçalı bulutlu. Yıl içerisinde sıcaklık normalde -0°C ila 30°C arasında değişiklik gösterir ve nadiren -4°C altında ve 35°C üzerinde olur.

Kumsal/havuz skoruna göre, sıcak hava aktiviteleri açısından Haçmaz ziyaretinde yılın en iyi zamanı Haziran sonundan Ağustos sonuna

Sıcak mevsim 3,3 ay uzunluğundadır ve 2 Haziran tarihinde başlayıp 13 Eylül tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 25°C üzerindedir. Haçmaz bölgesindeki en sıcak ay Temmuz ayıdır; bu ayda ortalama yüksek sıcaklık 29°C iken düşük sıcaklık 20°C düzeyindedir.

Soğuk mevsim 3,9 ay uzunluğundadır ve 24 Kasım tarihinde başlayıp 21 Mart tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 11°C altındadır. Haçmaz bölgesindeki en soğuk ay Ocak ayıdır; bu ayda ortalama düşük sıcaklık -0°C iken yüksek sıcaklık 6°C düzeyindedir.

Haçmaz bölgesinde gökyüzünün bulutlarla kaplı olma durumu yüzdesinin ortalaması yıl boyunca önemli ölçüde mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Haçmaz bölgesinde yılın gökyüzünün daha açık olduğu zamanı 28 Mayıs civarında başlar ve 4,0 ay boyunca sürüp 30 Eylül civarında sona erer.

Haçmaz bölgesinde yılın en açık ayı Ağustos ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %92 oranında açıktır, çoğunlukla açıktır veya parçalı bulutludur.

Yılın daha bulutlu olan zamanı 30 Eylül civarında başlayıp 8,0 ay boyunca sürer ve 28 Mayıs civarında biter.

Haçmaz bölgesinde yılın en bulutlu ayı Ocak ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %54 oranında kapalıdır veya çoğunlukla bulutludur.

Haçmaz yağmurlu günlerin sıklığı açısından önemli oranda mevsimsel değişimler (örneğin 1 milimetre miktarından daha fazla sıvı ya da sıvıya eşdeğer yağışı olan günler) yaşamamaktadır. Sıklık %7 ile başlayarak %17 oranına kadar değişmektedir ve ortalama %12 değerindedir.

Yağışlı günler arasından, yalnızca yağmur, yalnızca kar veya bu ikisinin bir karışımını içeren günler arasında ayrım yapıyoruz. Haçmaz bölgesinde yalnızca yağmurun en fazla sayıda gün olduğu ay Ekim olup, ortalama yağış 5,0 gün düzeyindedir. Bu kategorizasyona dayanarak yıl boyunca görülen en yaygın yağış formu yalnızca yağmur olup 14 Ekim tarihinde %17 ile en yüksek olmaktadır.

Yağış miktarı

Yalnızca aylık toplamları değil, aylar içerisindeki varyasyonu da göstermek için yılın her bir gününü merkez alan hareketli 31 günlük dönemler üzerinden yağış miktarı gösterilmektedir. Haçmaz aylık yağış miktarında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın yağmurlu dönemi en az 13 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 9,1 ay boyunca 3 Mart tarihinden 5 Aralık tarihine sürmektedir. Haçmaz bölgesinde en yağmurlu ay Ekim olup, ortalama yağış 26 milimetre düzeyindedir.

Yılın yağmursuz dönemi 5 Aralık tarihinden 3 Mart tarihine kadar 2,9 ay boyunca sürmektedir. Haçmaz bölgesinde en az yağmurlu ay Ocak olup, ortalama yağış 8 milimetre düzeyindedir.

Kar Yağışı

Yağmur miktarında olduğu gibi kar yağışını yılın her bir gününü merkez alan ve 31 günlük hareketli dönemlerle göz önünde bulunduruyoruz. Haçmaz aylık kar yağışında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın karlı dönemi en az 25 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 2,7 ay boyunca 14 Aralık tarihinden 6 Mart tarihine sürmektedir. Haçmaz bölgesinde en kar yağışlı ay Şubat olup, ortalama kar yağışı 44 milimetre düzeyindedir.

Yılın karsız dönemi 6 Mart tarihinden 14 Aralık tarihine kadar 9,3 ay boyunca sürmektedir. Yılın en az kar yağışı 0 milimetre ortalama toplam birikmesiyle 23 Temmuz günü civarına denk gelmektedir.

Haçmaz gün uzunluğu yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik arz etmektedir. 2024 yılında en kısa gün 21 Aralık tarihinde 9 saat 10 dakika gün ışığıyla gerçekleşirken en uzun günü ise 21 Haziran tarihinde 15 saat 11 dakika gün ışığıyla gerçekleşir.

En erken gün doğumu 14 Haziran tarihinde 05:10 saatindedir ve en geç gün doğumu ise 4 Ocak tarihinde 3 saat 1 dakika sonra 08:11 saatindedir. En erken gün batımı 8 Aralık tarihinde 17:14 saatinde ve en geç gün batımı 27 Haziran tarihinde 3 saat 8 dakika sonra 20:22 saatindedir.

2024 yılında Haçmaz bölgesinde Yaz saati uygulaması (YSU) yapılmamaktadır.

Aşağıdaki rakam 2024 yılı için olan kilit ay verilerinin kısa bir temsilini sunmaktadır. Yatay eksen günü, dikey eksen günün saatini göstermektedir. Renkli alanlar ise ayın ufuk çizgisinin üstünde olduğu zamanları ifade etmektedir. Dikey gri çubuklar (yeni Aylar) ve mavi çubuklar (dolunaylar) kilit Ay evrelerini göstermektedir.

Nem rahatlık düzeyleri için çiylenme noktasını baz alınmıştır zira terin tenden buharlaşıp buharlaşmayacağını ve böylece vücudu serinletip serinletmeyeceğini belirlemektedir. Düşük çiylenme noktaları daha kuru hissi verirken yüksek çiylenme noktaları daha nemli hissi vermektedir. Gece ve gündüz arasında normalde önemli oranda değişiklik arz eden sıcaklıktan farklı olarak çiylenme noktası daha yavaş değişim gösterir ve böylece sıcaklık gece düşebiliyorken genelde bunaltıcı bir günün ardından bunaltıcı bir gece gelir.

Haçmaz hissedilen nem oranında aşırı mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın en bunaltıcı dönemi 3,5 ay boyunca 6 Haziran tarihinden 21 Eylül tarihine kadar sürmektedir ve bu zaman zarfında rahatlık düzeyi en az %16 civarında bunaltıcı, basık veya dayanılmaz olmaktadır. Haçmaz bölgesindeki en bunaltıcı günler Temmuz ayındadır ve bu dönemde hava 17,8 gün kadar bunaltıcı veya daha kötü durumdadır.

20 Şubat yılın en az bunaltıcı olan günüdür ve bunaltıcı hava koşulları neredeyse hiç görülmez.

Bu bölümde yerden 10 metre yükseklikteki geniş alan saatlik ortalama rüzgar hızları tartışılmaktadır. Herhangi bir lokasyonda deneyimlenen rüzgar yerel topografyaya ve diğer faktörlere çok bağımlıdır ve anlık rüzgar hızı ve yönü saatlik ortalamalardan çok daha fazla değişkenlik göstermektedir.

Haçmaz ortalama saatlik rüzgar hızı yıl boyunca hafif mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Yılın daha rüzgarlı olan dönemi 14,5 kilometre/saat düzeyinin üstünde ortalama rüzgar hızıyla 12 Temmuz tarihinden 10 Kasım tarihine kadar 3,9 ay boyunca sürer. Haçmaz bölgesinde yılın en rüzgarlı ayı Eylül ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 15,7 kilometre/saat olmaktadır.

Yılın en sakin zamanı 10 Kasım tarihinden 12 Temmuz tarihine kadar 8,1 ay boyunca sürmektedir. Haçmaz bölgesinde yılın en sakin ayı Mayıs ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 13,3 kilometre/saat olmaktadır.

Haçmaz bölgesindeki hakim ortalama saatlik rüzgar yönü yıl boyunca değişiklik göstermektedir.

Rüzgar genelde doğu yönünden 5 Eylül tarihinden 25 Ekim tarihine 1,6 ay boyunca en yüksek %43 ile 26 Eylül tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde kuzey yönünden 25 Ekim tarihinden 5 Eylül tarihine 10 ay boyunca en yüksek %39 ile 1 Ocak tarihinde esmektedir.

Haçmaz büyük bir su kitlesine yakın konumdadır (örneğin okyanus, deniz veya büyük bir göl gibi). Bu bölüm o su kütlesinin geniş alan ortalama yüzey sıcaklığına ilişkin rapor sunmaktadır.

Ortalama su sıcaklığı yıl boyunca aşırı mevsimsel değişiklikler göstermektedir.

Yılın su sıcaklığının daha ılık olduğu dönemi ortalama sıcaklığın 22°C düzeyinin üzerinde olduğu 24 Haziran tarihinden 22 Eylül tarihine kadar 3,0 ay boyunca sürer. Haçmaz bölgesinde suyun en sıcak olduğu ay Ağustos ayıdır ve bu dönemde ortalama sıcaklık 25°C olmaktadır.

Yılın su sıcaklığının daha serin olduğu dönemi ortalama sıcaklığın 10°C düzeyinin altında olduğu 8 Aralık tarihinden 23 Nisan tarihine kadar 4,5 ay boyunca sürer. Haçmaz bölgesinde suyun en serin olduğu ay Şubat ayıdır ve bu dönemde ortalama sıcaklık 7°C olmaktadır.

Havanın Haçmaz bölgesinde yıl boyunca ne kadar iyi olduğunu ölçmek için iki seyahat skoru hesaplaması yapıyoruz.

Turizm skoru açık, yağmursuz günleri ve 18°C ila 27°C arasındaki hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak Haçmaz bölgesini genel açık hava turist aktiviteleri açısından ziyaret etmek için en iyi zamanlar Mayıs sonundan Temmuz sonuna ve Ağustos başından Eylül sonuna, en yüksek skoru alan ise Eylül ayının ikinci haftası.

Kumsal/havuz skoru açık, yağmursuz günleri ve 24°C ila 32°C arasında hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak, sıcak hava faaliyetleri açısından Haçmaz ziyaretinin en iyi zamanı Haziran sonundan Ağustos sonuna, en yüksek skoru alan ise Temmuz ayının üçüncü haftası.

Metodoloji

Analiz yapılan dönemde (1980 ila 2016 arasında) 08:00 ila 21:00 arasındaki her saatte hissedilen sıcaklık, bulut örtüsü ve toplam yağış için bağımsız skorlar hesaplanır. Bu skorlar tek bir saatlik bileşik skor olarak birleştirilmekte ve daha sonra günlere toplanmakta ve analiz dönemindeki tüm yıllar için ortalaması alınıp düzleştirilmektedir.

Bizim bulut örtüsü skorumuz tam açık gökyüzü için 10'dur ve neredeyse tamamen açık gökyüzü için 9 ve tamamen kapalı gökyüzü için 1 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Söz konusu saati merkez alan üç saatlik yağışa dayalı olan yağış skorumuz1 milimetre hiç yağış olmamasına 10 skoru vermektedir. Bu skor çok az yağış için 9 ve 1 milimetre ve daha fazlası yağış için 0 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Bizim turizm sıcaklık skorumuz 10°C altında hissedilen sıcaklıklar için 0, 18°C için doğrusal olarak 9'a, 24°C için 10'a yükseltmekte ve 27°C için doğrusal olarak 9'a ve 32°C daha sıcak dereceler için 1'e düşmektedir.

Bizim kumsal/havuz sıcaklık skorumuz 18°C altındaki hissedilen sıcaklıklar için 0, 24°C için doğrusal olarak 9'a ve 28°C için 10'a yükselmekte ve 32°C için doğrusal olarak 9'a ve 38°C ve daha yüksek dereceler için 1'e düşmektedir.

Yetiştirme sezonu tanımları dünya çapında farklılık gösterir ancak bu raporda yıl içerisinde (Kuzey Yarımküre için takvim yılı, Güney Yarımküre için ise 1 Temmuz tarihinden 30 Haziran tarihine kadar) en uzun ve sürekli donma dışı sıcaklı dönemleri (≥0°C) olarak tanımlanmaktadır.

Haçmaz bölgesindeki yetiştirme sezonu normalde 8,5 ay boyunca (258 gün) yaklaşık 21 Mart tarihinden 4 Aralık tarihine kadar sürer ve nadiren 23 Şubat tarihinden önce veya 11 Nisan tarihinden sonra başlayıp nadiren 10 Kasım tarihinden önce veya 28 Aralık tarihinden sonra sona erer.

Yetiştirme derecesi günleri bitki ve hayvan gelişimini tahmin etmede kullanılan yıllık bir ısı birikme ölçeğidir ve maksimum bir sıcaklık düzeyinin üzerindeki herhangi bir fazlalığı göz ardı ederek baz bir sıcaklık üzerindeki sıcaklık entegrali olarak tanımlanmaktadır. Bu raporda taban 10°C tavan ise 30°C olarak kabul edilmektedir.

Yalnızca yetiştirme derecesi günlerine dayanarak, Haçmaz bölgesinde bahar çiçekleri ilk 10 Nisan civarında ortaya çıkarken nadiren 26 Mart tarihinden önce veya 26 Nisan tarihinden sonra çıkar.

Bu bölüm geniş bir alan üzerinde yüzeye ulaşan toplam günlük kısa dalga güneş enerjisini ele almaktadır ve bunu yaparken günün uzunluğu, Güneşin ufuk çizgisi üstündeki yüksekliği, bulut ve diğer atmosferik bileşenler tarafından emilim üzerinde mevsimsel etkileri göz önünde bulundurmaktadır. Kısa dalga radyasyonu görünür ışın ve ultraviyole radyasyon içermektedir.

Ortalama günlük kısa dalga güneş enerjisi yıl boyunca aşırı mevsimsel değişiklikler gösterir.

Yılın daha güneşli olan dönemi metrekare başına 6,3 kWh düzeyinin üstünde günlük ortalama olay kısa dalga enerjisiyle 11 Mayıs tarihinden 17 Ağustos tarihine kadar 3,2 ay boyunca sürer. Haçmaz bölgesinde en güneşli ay Haziran ayıdır ve bu dönemde ortalama 7,3 kWh olmaktadır.

Yılın daha karanlık olan dönemi metrekare başına 2,9 kWh düzeyinin altında günlük ortalama kısa dalga enerjisiyle 26 Ekim tarihinden 15 Şubat tarihine kadar 3,6 ay boyunca sürer. Haçmaz bölgesinde en karanlık ay Aralık ayıdır ve bu dönemde ortalama 1,8 kWh olmaktadır.

Bu rapor için Haçmaz bölgesi coğrafi koordinatları 41,464° enlem, 48,806° boylam ve 47 m yüksekliktir.

Haçmaz bölgesinin 3 kilometre çapındaki topoğrafyada yükseklik açısından yalnızca az miktarda varyasyon bulunur ve maksimum yükseklik değişimi 88 metre iken ve deniz seviyesinden ortalama yüksekliği ise 42 metre kadardır. 16 kilometre çapında yükseklikte yalnızca az miktarda varyasyon gösterir (390 metre). 80 kilometre çapında çok önemli miktarda varyasyon gösterir (4.285 metre).

Haçmaz bölgesinin 3 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%52), çayır (%17), ağaçlar (%16) ve çalılık (%11) ile kaplıyken, 16 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%51) ve ağaçlar (%17) ile ve 80 kilometre yakınındaki alan ise su (%52) ve ekili arazi (%19) ile kaplıdır.