Sho‘rchi Bölgesinde Yıl Boyu İklim ve Hava Durumu Özbekistan

Sho‘rchi bölgesinde yazlar boğucu sıcak, kurak ve açık ve kışlar çok soğuk, karlı ve parçalı bulutlu. Yıl içerisinde sıcaklık normalde 0°C ila 38°C arasında değişiklik gösterir ve nadiren -5°C altında ve 41°C üzerinde olur.

Kumsal/havuz skoruna göre, sıcak hava aktiviteleri açısından Sho‘rchi ziyaretinde yılın en iyi zamanı Mayıs sonundan Eylül başına

Sıcak mevsim 3,6 ay uzunluğundadır ve 24 Mayıs tarihinde başlayıp 12 Eylül tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 33°C üzerindedir. Sho‘rchi bölgesindeki en sıcak ay Temmuz ayıdır; bu ayda ortalama yüksek sıcaklık 38°C iken düşük sıcaklık 22°C düzeyindedir.

Serin mevsim 3,4 ay uzunluğundadır ve 24 Kasım tarihinde başlayıp 6 Mart tarihine kadar sürer, günlük ortalama yüksek sıcaklık 15°C altındadır. Sho‘rchi bölgesindeki en soğuk ay Ocak ayıdır; bu ayda ortalama düşük sıcaklık 1°C iken yüksek sıcaklık 10°C düzeyindedir.

Sho‘rchi bölgesinde gökyüzünün bulutlarla kaplı olma durumu yüzdesinin ortalaması yıl boyunca aşırı mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Sho‘rchi bölgesinde yılın gökyüzünün daha açık olduğu zamanı 13 Mayıs civarında başlar ve 5,3 ay boyunca sürüp 23 Ekim civarında sona erer.

Sho‘rchi bölgesinde yılın en açık ayı Ağustos ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %99 oranında açıktır, çoğunlukla açıktır veya parçalı bulutludur.

Yılın daha bulutlu olan zamanı 23 Ekim civarında başlayıp 6,7 ay boyunca sürer ve 13 Mayıs civarında biter.

Sho‘rchi bölgesinde yılın en bulutlu ayı Şubat ayıdır; bu ay boyunca gökyüzü %55 oranında kapalıdır veya çoğunlukla bulutludur.

Yağmurlu gün en az 1 milimetre sıvı veya sıvıya eşdeğer yağışın olduğu bir gündür. Sho‘rchi bölgesinde yağmurlu gün ihtimali yıl boyunca değişiklik arz etmektedir.

Yağmurlu mevsim 5,2 ay boyunca 30 Kasım tarihinden 6 Mayıs tarihine kadar sürer ve herhangi bir günün yağmurlu olma ihtimali %11 oranından yüksektir. Sho‘rchi bölgesinde en çok yağmurlu günün olduğu ay 6,6 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Mart ayıdır.

Kurak sezon 6 Mayıs tarihinde başlayıp 30 Kasım tarihine kadar 6,8 ay sürer. Sho‘rchi bölgesinde en az yağmurlu günün olduğu ay 0,2 gün ortalamasıyla en az 1 milimetre miktar yağışın olduğu Ağustos ayıdır.

Yağışlı günler arasından, yalnızca yağmur, yalnızca kar veya bu ikisinin bir karışımını içeren günler arasında ayrım yapıyoruz. Sho‘rchi bölgesinde yalnızca yağmurun en fazla sayıda gün olduğu ay Mart olup, ortalama yağış 6,4 gün düzeyindedir. Bu kategorizasyona dayanarak yıl boyunca görülen en yaygın yağış formu yalnızca yağmur olup 17 Mart tarihinde %22 ile en yüksek olmaktadır.

Yağış miktarı

Yalnızca aylık toplamları değil, aylar içerisindeki varyasyonu da göstermek için yılın her bir gününü merkez alan hareketli 31 günlük dönemler üzerinden yağış miktarı gösterilmektedir. Sho‘rchi aylık yağış miktarında biraz mevsimsel varyasyonlar bulunmaktadır.

Yılın yağmurlu dönemi en az 13 milimetre miktarında hareketli 31 günlük yağış miktarı ile 3,9 ay boyunca 13 Ocak tarihinden 8 Mayıs tarihine sürmektedir. Sho‘rchi bölgesinde en yağmurlu ay Mart olup, ortalama yağış 26 milimetre düzeyindedir.

Yılın yağmursuz dönemi 8 Mayıs tarihinden 13 Ocak tarihine kadar 8,1 ay boyunca sürmektedir. Sho‘rchi bölgesinde en az yağmurlu ay Ağustos olup, ortalama yağış 1 milimetre düzeyindedir.

Sho‘rchi gün uzunluğu yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik arz etmektedir. 2024 yılında en kısa gün 21 Aralık tarihinde 9 saat 32 dakika gün ışığıyla gerçekleşirken en uzun günü ise 21 Haziran tarihinde 14 saat 48 dakika gün ışığıyla gerçekleşir.

En erken gün doğumu 13 Haziran tarihinde 05:05 saatindedir ve en geç gün doğumu ise 6 Ocak tarihinde 2 saat 40 dakika sonra 07:45 saatindedir. En erken gün batımı 6 Aralık tarihinde 17:09 saatinde ve en geç gün batımı 27 Haziran tarihinde 2 saat 46 dakika sonra 19:55 saatindedir.

2024 yılında Sho‘rchi bölgesinde Yaz saati uygulaması (YSU) yapılmamaktadır.

Aşağıdaki rakam 2024 yılı için olan kilit ay verilerinin kısa bir temsilini sunmaktadır. Yatay eksen günü, dikey eksen günün saatini göstermektedir. Renkli alanlar ise ayın ufuk çizgisinin üstünde olduğu zamanları ifade etmektedir. Dikey gri çubuklar (yeni Aylar) ve mavi çubuklar (dolunaylar) kilit Ay evrelerini göstermektedir.

Nem rahatlık düzeyleri için çiylenme noktasını baz alınmıştır zira terin tenden buharlaşıp buharlaşmayacağını ve böylece vücudu serinletip serinletmeyeceğini belirlemektedir. Düşük çiylenme noktaları daha kuru hissi verirken yüksek çiylenme noktaları daha nemli hissi vermektedir. Gece ve gündüz arasında normalde önemli oranda değişiklik arz eden sıcaklıktan farklı olarak çiylenme noktası daha yavaş değişim gösterir ve böylece sıcaklık gece düşebiliyorken genelde bunaltıcı bir günün ardından bunaltıcı bir gece gelir.

Sho‘rchi bölgesinde nem rahatlık düzeyinin bunaltıcı, basık veya dayanılmaz olduğu zaman yüzdesiyle ölçülen, hissedilen nem oranı yıl boyunca önemli ölçüde değişiklik göstermez ve yıl boyu %0 düzeyiyle neredeyse sabit kalır.

Bu bölümde yerden 10 metre yükseklikteki geniş alan saatlik ortalama rüzgar hızları tartışılmaktadır. Herhangi bir lokasyonda deneyimlenen rüzgar yerel topografyaya ve diğer faktörlere çok bağımlıdır ve anlık rüzgar hızı ve yönü saatlik ortalamalardan çok daha fazla değişkenlik göstermektedir.

Sho‘rchi ortalama saatlik rüzgar hızı yıl boyunca hafif mevsimsel varyasyonlar gösterir.

Yılın daha rüzgarlı olan dönemi 8,7 kilometre/saat düzeyinin üstünde ortalama rüzgar hızıyla 13 Mayıs tarihinden 5 Eylül tarihine kadar 3,7 ay boyunca sürer. Sho‘rchi bölgesinde yılın en rüzgarlı ayı Temmuz ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 9,6 kilometre/saat olmaktadır.

Yılın en sakin zamanı 5 Eylül tarihinden 13 Mayıs tarihine kadar 8,3 ay boyunca sürmektedir. Sho‘rchi bölgesinde yılın en sakin ayı Kasım ayıdır ve bu dönemde ortalama saatlik rüzgar hızı 7,9 kilometre/saat olmaktadır.

Sho‘rchi bölgesindeki hakim ortalama saatlik rüzgar yönü yıl boyunca değişiklik göstermektedir.

Rüzgar genelde doğu yönünden 17 Mart tarihinden 21 Mart tarihine 4,0 gün boyunca en yüksek %29 ile 17 Mart tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde güney yönünden 21 Mart tarihinden 20 Ekim tarihine 7,0 ay boyunca en yüksek %47 ile 27 Temmuz tarihinde esmektedir. Rüzgar genelde kuzey yönünden 20 Ekim tarihinden 17 Mart tarihine 4,9 ay boyunca en yüksek %41 ile 1 Ocak tarihinde esmektedir.

Havanın Sho‘rchi bölgesinde yıl boyunca ne kadar iyi olduğunu ölçmek için iki seyahat skoru hesaplaması yapıyoruz.

Turizm skoru açık, yağmursuz günleri ve 18°C ila 27°C arasındaki hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak Sho‘rchi bölgesini genel açık hava turist aktiviteleri açısından ziyaret etmek için en iyi zamanlar Mayısortasından sonuna ve Ağustos sonundan Ekim başına, en yüksek skoru alan ise Eylül ayının üçüncü haftası.

Kumsal/havuz skoru açık, yağmursuz günleri ve 24°C ila 32°C arasında hissedilen sıcaklıkları tercih etmektedir. Bu skora bağlı olarak, sıcak hava faaliyetleri açısından Sho‘rchi ziyaretinin en iyi zamanı Mayıs sonundan Eylül başına, en yüksek skoru alan ise Ağustos ayının ikinci haftası.

Metodoloji

Analiz yapılan dönemde (1980 ila 2016 arasında) 08:00 ila 21:00 arasındaki her saatte hissedilen sıcaklık, bulut örtüsü ve toplam yağış için bağımsız skorlar hesaplanır. Bu skorlar tek bir saatlik bileşik skor olarak birleştirilmekte ve daha sonra günlere toplanmakta ve analiz dönemindeki tüm yıllar için ortalaması alınıp düzleştirilmektedir.

Bizim bulut örtüsü skorumuz tam açık gökyüzü için 10'dur ve neredeyse tamamen açık gökyüzü için 9 ve tamamen kapalı gökyüzü için 1 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Söz konusu saati merkez alan üç saatlik yağışa dayalı olan yağış skorumuz1 milimetre hiç yağış olmamasına 10 skoru vermektedir. Bu skor çok az yağış için 9 ve 1 milimetre ve daha fazlası yağış için 0 olacak şekilde doğrusal olarak azalmaktadır.

Bizim turizm sıcaklık skorumuz 10°C altında hissedilen sıcaklıklar için 0, 18°C için doğrusal olarak 9'a, 24°C için 10'a yükseltmekte ve 27°C için doğrusal olarak 9'a ve 32°C daha sıcak dereceler için 1'e düşmektedir.

Bizim kumsal/havuz sıcaklık skorumuz 18°C altındaki hissedilen sıcaklıklar için 0, 24°C için doğrusal olarak 9'a ve 28°C için 10'a yükselmekte ve 32°C için doğrusal olarak 9'a ve 38°C ve daha yüksek dereceler için 1'e düşmektedir.

Yetiştirme sezonu tanımları dünya çapında farklılık gösterir ancak bu raporda yıl içerisinde (Kuzey Yarımküre için takvim yılı, Güney Yarımküre için ise 1 Temmuz tarihinden 30 Haziran tarihine kadar) en uzun ve sürekli donma dışı sıcaklı dönemleri (≥0°C) olarak tanımlanmaktadır.

Sho‘rchi bölgesindeki yetiştirme sezonu normalde 8,8 ay boyunca (269 gün) yaklaşık 4 Mart tarihinden 28 Kasım tarihine kadar sürer ve nadiren 11 Şubat tarihinden önce veya 25 Mart tarihinden sonra başlayıp nadiren 2 Kasım tarihinden önce veya 23 Aralık tarihinden sonra sona erer.

Yetiştirme derecesi günleri bitki ve hayvan gelişimini tahmin etmede kullanılan yıllık bir ısı birikme ölçeğidir ve maksimum bir sıcaklık düzeyinin üzerindeki herhangi bir fazlalığı göz ardı ederek baz bir sıcaklık üzerindeki sıcaklık entegrali olarak tanımlanmaktadır. Bu raporda taban 10°C tavan ise 30°C olarak kabul edilmektedir.

Yalnızca yetiştirme derecesi günlerine dayanarak, Sho‘rchi bölgesinde bahar çiçekleri ilk 29 Şubat civarında ortaya çıkarken nadiren 15 Şubat tarihinden önce veya 18 Mart tarihinden sonra çıkar.

Bu bölüm geniş bir alan üzerinde yüzeye ulaşan toplam günlük kısa dalga güneş enerjisini ele almaktadır ve bunu yaparken günün uzunluğu, Güneşin ufuk çizgisi üstündeki yüksekliği, bulut ve diğer atmosferik bileşenler tarafından emilim üzerinde mevsimsel etkileri göz önünde bulundurmaktadır. Kısa dalga radyasyonu görünür ışın ve ultraviyole radyasyon içermektedir.

Ortalama günlük kısa dalga güneş enerjisi yıl boyunca aşırı mevsimsel değişiklikler gösterir.

Yılın daha güneşli olan dönemi metrekare başına 7,2 kWh düzeyinin üstünde günlük ortalama olay kısa dalga enerjisiyle 10 Mayıs tarihinden 26 Ağustos tarihine kadar 3,5 ay boyunca sürer. Sho‘rchi bölgesinde en güneşli ay Haziran ayıdır ve bu dönemde ortalama 8,4 kWh olmaktadır.

Yılın daha karanlık olan dönemi metrekare başına 3,5 kWh düzeyinin altında günlük ortalama kısa dalga enerjisiyle 3 Kasım tarihinden 20 Şubat tarihine kadar 3,6 ay boyunca sürer. Sho‘rchi bölgesinde en karanlık ay Aralık ayıdır ve bu dönemde ortalama 2,2 kWh olmaktadır.

Bu rapor için Sho‘rchi bölgesi coğrafi koordinatları 37,999° enlem, 67,787° boylam ve 450 m yüksekliktir.

Sho‘rchi bölgesinin 3 kilometre çapındaki topoğrafyada yükseklik açısından yalnızca az miktarda varyasyon bulunur ve maksimum yükseklik değişimi 34 metre iken ve deniz seviyesinden ortalama yüksekliği ise 447 metre kadardır. 16 kilometre çapında yükseklikte yalnızca az miktarda varyasyon gösterir (292 metre). 80 kilometre çapında çok önemli miktarda varyasyon gösterir (3.808 metre).

Sho‘rchi bölgesinin 3 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%100) ile kaplıyken, 16 kilometre yakınındaki alan ekili arazi (%61) ve çayır (%25) ile ve 80 kilometre yakınındaki alan ise çayır (%27) ve ekili arazi (%26) ile kaplıdır.